Đối với tải tiêu thụ nhỏ công xuất từ 2000w chở xuống thì việc đấu cầu dao đảo chiều chưa chắc đã mang lại sự tiện lợi bằng việc dùng hai ổ cắm riêng cho từng loại nguồn điện đầu vào bởi lẽ cầu dao đảo chiều chỉ có thể lắp nổi lên mặt tường nên bị vướng. Tuy nhiên khi dùng nhiều nguồn điện tổng để sử dụng trong nhà thì việc đấu cầu dao đảo chiều là rất tiện lợi.
Các nguyên tắc an toàn trong khi sửa chữa điện
Các cụ có câu: "Cẩn tắc vô áy náy" ; Chăm hay không bằng tay quen, đừng đùa với điện... Nếu bạn là không tự tin để tự sửa chữa điện lặt vặt trong nhà thì thôi! Đừng làm, để cho thợ nó đến làm. Còn nếu bạn đã tự tin thì bạn cũng nên tham khảo một vài quy tắc khi sửa chữa điện. Nếu bạn là đã là thợ già thì bạn cũng nên dừng lại một chút để có thời gian suy nghĩ, lên phương án, cách làm để giảm thiểu rủi do.
- Trước tiên, bạn cần phải hiểu nguyên lý làm việc, cấu tạo các thiết bị mình sẽ sửa chữa cũng như những kỹ năng cân thiết.
- Sập cầu dao tổng, trong trường hợp này là cầu dao tổng của điện lực, cái được lắp cạnh công tơ điện ngoài cột. Để an toan hơn nữa bạn nên cài chốt chống ai đó tự ý đóng aptomat. Trên mỗi aptomat đều có lỗ để nhét chốt chống đóng, bạn nên xem hình ảnh bên dưới.
- Hãy cho mọi người xung quang biết là mình đang sửa chữa điện, cần phải sập nguồn. Nếu được bạn nên dán giấy cảnh báo ở tại át tổng ngoài cột để thông báo cắt điện nhé.
- Luôn trang bị đủ bộ dụng cụ kiểm tra điện, đặc biệt là bút thử điện 220. Luôn luôn làm việc với điện ở tình trạng khô ráo nhất có thể.
- Sau khi thực hiện sửa chữa, hãy chắc chắn các mối nối đã được bọc cách điện và không bị dò điện ra ngoài tường và các vật dụng khác.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của cầu dao điện đảo chiều
Cấu tạo
Cầu dao điện đảo chiều có cấu tạo khá đơn giản, tất cả các bộ phận của nó đều dễ dàng tháo lắp để có thể nhìn trực quan được.
- Đế sứ cách điện, dưới đế sứ này có 2 lỗ fi 6 dùng bắt vít gắn lên tường hoặc lên gỗ. ,
- Các cực đồng: Nếu là cầu dao điện đảo chiều 1 pha thì có 6 cực đồng, nếu là cầu dao điện đảo chiều 3 pha thì có 9 cực đồng. Trên các cực này đã lắp sẵn ốc để đấu nối với dây điện. Tùy vào mục đích sử dụng mà chức năng của các cực sẽ khác nhau. Chi tiết xem cách đấu cho từng mục đích ở bên dưới bài viết.
- Cần gạt sứ cách điện: Dùng để chuyển nguồn điện, thực chất là chuyển kết nối giữa các cực hoặc ngắt kết nối
- Lớp vỏ nhựa cách điện.
Về nguyên lý hoạt động:
Cầu dao điện đảo chiều hoạt động ở 3 chế độ khác nhau tương ứng với 3 vị trí của cần gạt. Khi cần gạt ở vị trí thẳng đứng (vị trí trung gian) thì các cực sẽ không tiếp xúc với nhau, Khi cần gạt xuống thì cực ở giữa sẽ nối với cực phía dưới và ngược lại khi gạt lên trên thì cực ở giữa sẽ nối với cực phía trên. Tùy vào mục đích sử dụng ta có cách đấu nguồn vào các cực khác nhau chẳng hạn như đấu cho máy bơm nước thì nguồn vào đấu ở cực phía trên, đấu đảo chiều cho hộ gia đình dùng 2 công tơ thì hai nguồn vào từ hai công tơ được đấu với 2 cực phía trên và phía dưới còn đầu ra tải tiêu thụ thì đấu với cực ở giữa.
Chuẩn bị dụng cụ, đồ nghề
Các dụng cụ dưới đây mình chuẩn bị cho công việc sửa chữa phần hạng mục điện gia đình, có thể một số dụng cụ sẽ không cần dùng đến trong phạm vi đấu cầu dao điện đảo chiều trong khuân khổ bài viết này, tuy nhiên cũng là một cách để các bạn tham khảo thêm.
- Bộ kìm: Kìm mỏ nhọn, kìm điện, kìm cắt, kìm phanh mở ra, kìm phanh mở vào
- Bộ tô vít đa năng loại nhỏ dùng tháo lắp đồ điện tử, điện thoại: Trong trược hợp vô tình, điện thoại nằm trong máy giặt liệu có cứu được không? nếu có bộ tô vít đa năng sẵn có ở nhà thì gần như ngay lập tức có thể tháo bung điện thoại ra để hong khô, tăng khả năng cứu vãn còn đợi đến lúc chạy ra đến cửa hàng điện thoại thì...
- Bộ tô vít tháo lắp thiết bị điện: Quạt điện, máy bơm, nồi cơm điện...
- Súng bắn keo nến
- Dao dọc giấy: Bộ dao dọc giấy có nhiều tác dụng trong việc sửa chữa nhà: Dùng để tước giây điện, cắt nở nhựa thừa khi đóng không hết, dùng để cạo sơn trên bề mặt kính, cùng để cắt keo...
- Kéo cắt sắt
- Băng dính điện, dây co
- Đồng hồ đo điện đa năng
- Các dụng cụ khác: Mỏ hàn thiếc; Kìm bấm hạt mạng; Bút thử điện 220V
Cách đấu cầu dao đảo chiều cho máy bơm nước
Trường hợp nào phải đấu cầu dao đảo chiều cho máy bơm nước: Phao điện bị hỏng, không tự động bật máy bơm nước, lúc này thì máy bơm cần nguồn điện trực tiếp vào mà không đi qua phao. Hiện nay thì hầu hết nhà dân đều lắp 2 ổ cắm ở cạnh máy bơm, 1 ổ cắm đi qua phao điện từ bể nước xuống, 1 ổ cắm lấy nguồn trực tiếp từ aptomat tổng. Khi phao điện bị hỏng thì ta chỉ việc rút máy bơm ở ổ điện có dây từ phao về và cắm vào ổ điện thông thường. Trong trường hợp này thì khi nước bể đầy mà quên không rút máy bơm thì nước cứ chảy liên tục từ bể xuống. Vậy để thuận lợi khi đổi nguồn điện cấp cho máy bơm thay vì rút phíc điện của máy bơm thì ta lắp cầu dao đảo chiều, lúc này thì chỉ cần gạt lên hoặc gạt xuống.
Với cách đấu cầu dao đảo chiều cho máy bơm nước theo sơ đồ đấu điện ở trên thì khi ta gạt lên thì máy bơm sẽ được cấp nguồn trực tiếp từ nguồn điện trong gia đình, khi ta gạt xuống thì máy bơm sẽ lấy nguồn thông qua phao điện.
Đấu cầu dao đảo chiều 1 pha
Hầu hết các thiết bị dân dụng sử dụng trong hộ gia đình hiện này đều sử dụng nguồn điện lưới 1 pha, nguồn này có điện áp là 220v và chỉ có 2 cực một là cực nóng và một là cực mát. Có hai kiểu đấu cầu dao đảo chiều 1 pha là kiểu dùng hai nguồn điện cho một tải tiêu thụ và kiểu dùng 2 loại tải tiêu thụ cho một nguồn điện, kiểu này thì không được ứng dụng nhiều trong thực tế nên mình sẽ không làm sơ đồ đấu nối cho nó.
Sơ đồ đấu cầu dao đảo chiều 1 pha hai nguồn điện cho một tải tiêu thụ:
Cách đấu cầu dao đảo chiều cho máy phát điện
Vào mùa hè, khi nhu cầu tiêu thụ điện lớn hơn khả năng cung cấp của lưới điện quốc gia, dẫn đến tình trạng thiếu điện, cắt điện luân phiên, lúc này dùng máy phát điện để sử dụng,
Cách đấu cầu dao đảo chiều cho một hộ gia đình dùng 2 công tơ:
Việc dùng một nguồn điện cho 2 công tơ nhằm giảm giá điện tính theo bậc thang, chẳng hạn với công tơ 1 thì dùng trong vòng 15 ngày đầu tháng, và 15 ngày sau thì ta chuyển sang dùng điện
Khi gạt cầu dao lên phía trên thì tải tiêu thụ dùng công tơ điện 1 và khi gạt cầu dao xuống dưới thì thì sử dụng công tơ điện 1. Sơ đồ trên chỉ là nguyên lý đấu nối cầu dao điện đảo chiều, thực tế để đảm bảo an toàn trong lưới điện gia đình thì bắt buộc phải dùng kết hợp với aptomat
Cách đấu cầu dao đảo chiều 3 pha
Để đảo chiều cho động cơ điện ba pha thì ngoài cách đấu cầu dao đảo chiều cho motor bằng contactor khởi động từ ra để đơn giản và tiết kiệm chi phí chúng ta dùng cầu dao điện đảo chiều 3 pha. Sơ đồ đầu nối như hình dưới đây.
Xét bên trong cầu dao điện đảo chiều 3 pha ta có tất cả 9 cực: Để đảo chiều được động cơ điện 3 pha thì cực 1 được đấu với cực 8, cực 2 đấu với cực 7. Cực số 3 và 9 được đấu với nhau. Các cực ra động cơ là chân chung 4, 5, 6 nằm ở giữa. Dây trung tính đấu trực tiếp vào đông cơ không thông qua cầu dao đảo chiều 3 pha.
